Rurociągi pracowników pszczół miodnych wywołane telefonem komórkowym

Daniel Favre

Apidologia volume 42, pages270–279 (2011)Cytuj ten artykuł

Dostęp 36k
41 Cytowania
117 Altmetric
Metrykidetails

Abstrakt

Ogólnoświatowe utrzymanie pszczoły miodnej ma poważne konsekwencje ekologiczne, ekonomiczne i polityczne. W niniejszym badaniu fale elektromagnetyczne pochodzące z telefonów komórkowych zostały przetestowane pod kątem potencjalnego wpływu na zachowanie pszczół miodnych. Telefony komórkowe zostały umieszczone w bliskim sąsiedztwie pszczół miodnych. Dźwięk wydawany przez pszczoły został zarejestrowany i przeanalizowany. Audiogramy i spektrogramy ujawniły, że aktywne telefony komórkowe mają dramatyczny wpływ na zachowanie pszczół, a mianowicie poprzez indukowanie sygnału rurociągów robotniczych. W warunkach naturalnych rurociągi robotnicze albo ogłaszają proces roju kolonii pszczół, albo są sygnałem zaburzonej kolonii pszczół.

Wprowadzenie

Pszczoły miodne są niezbędnymi partnerami dla sukcesu rolnictwa. Ekonomiczną rolę pszczół miodnych w zapylaniu na całym świecie oszacowano na około 153 miliardy euro w 2005 r. (Gallai i in. 2009). Straty pszczół są rejestrowane od ponad wieku (Hart 1893; Aikin 1897; Beuhne 1910; Wilson i Menapace 1979). Naukowcy podejrzewają, że za zabijanie pszczół odpowiedzialnych jest wiele czynników, z których roztocza Varroa, pestycydy, wirusy, praktyki rolnicze, monokultura, higiena ula i czynniki klimatyczne są najczęściej wymienianymi możliwościami. Począwszy od 2003-2004 roku, kolonie pszczół na całym świecie nagle zaczęły wykazywać objawy tak zwanego zespołu ginięcia kolonii (CCD). CCD początkowo wpływa na pszczoły robotnice, które opuszczają ul. Królowa pszczół jest zwykle porzucana w ulu z młodym potomstwem i dużą ilością miodu, dzięki czemu kolonia może przetrwać przez bardzo krótki czas. Jednak bez populacji pszczół robotnic kolonia staje się niezrównoważona i wymiera. Nigdy wcześniej pszczoły miodne nie zniknęły na całym świecie i w tak wysokim tempie.

Obecne teorie na temat potencjalnej przyczyny (przyczyn) CCD zasadniczo obejmują zwiększone straty spowodowane inwazyjnym roztoczem Varroa (Donzé i in. 1998). Zatrucie pestycydami (poprzez narażenie na pestycydy stosowane do zwalczania szkodników upraw), potencjalny stres immunoimmunologiczny u pszczół (spowodowany jednym lub kombinacją kilku czynników, takich jak przeludnienie pasieki, zapylanie upraw o niskiej wartości odżywczej, niedobór pyłków lub nektaru), susza, praktyki monokulturowe, stres migracyjny (spowodowany przemieszczaniem się pszczół na duże odległości), i zwiększone przenoszenie patogenów były również zwykle wymieniane jako przyczyna CCD (U.S.D.A. 2007). Inne przyczyny mogą obejmować uprawy modyfikowane genetycznie (Malone i Pham-Delegue 2001) oraz wyjątkowo mroźne zimy.

Ostatnio podjęto wysiłki w celu zbadania innej potencjalnej przyczyny odpowiedzialnej za straty pszczół: pól elektromagnetycznych wytwarzanych przez człowieka. Uzyskane do tej pory wyniki były bardzo kontrowersyjne. W badaniach princeps przeprowadzonych przy użyciu cyfrowo ulepszonych telefonów bezprzewodowych umieszczonych na dnie uli wykazano, że odsłonięte pszczoły miodne były zaburzone w swoim zachowaniu powracającym do ula po żerowaniu (Harst et al. 2006; Diagnoza-Funk 2007; Stever i in. 2007).

Pszczoły miodne posiadają kryształy magnetytu w komórkach tłuszczowych i wykazują remanencję magnetyczną (Gould et al. 1978; Keim i in. 2002). Te struktury magnetytowe są aktywnymi częściami systemu magnetorecepcji u pszczół miodnych (Hsu i Li 1994; Hsu i in. 2007). Pszczoły miodne można wyszkolić, aby reagowały na bardzo małe zmiany w stałym lokalnym natężeniu pola geomagnetycznego (Walker i Bitterman 1989a). Mogą również komunikować się za pomocą środków chemicznych i akustycznych (Winston 1991; Tautz 2008). Dlatego analiza cech dźwiękowych kolonii pszczół była metodą z wyboru w niniejszym badaniu, ponieważ może być skorelowana z aktywnością pszczół (Esch 1967; Michelsen i in. 1986; Donahoe i in. 2003; Pierce et al. 2007; Ferrari i in. 2008).

O ile mi wiadomo, nie przeprowadzono systematycznych badań nad potencjalnym wpływem promieniowania elektromagnetycznego z telefonów komórkowych na zachowanie pszczół miodnych. Poniżej przedstawiam wyniki odpowiednich oryginalnych eksperymentów, które przeprowadziłem z populacjami pszczół miodnych narażonych na aktywne promieniowanie telefonów komórkowych. Celem tych eksperymentów było zidentyfikowanie potencjalnego wpływu komunikacji telefonicznej na zachowanie pszczół miodnych i ustalenie prostej metodologii, aby umożliwić innym pszczelarzom odtworzenie eksperymentów.

Materiały i metody

Rejestracja i analiza dźwięku

Zastosowano metodę akustyczną opartą na analizie dźwięku w celu identyfikacji zmian wywołanych przez telefony komórkowe w zachowaniu pszczoły miodnej Apis mellifera carnica. Dźwięki wytwarzane przez pszczoły w ich normalnej aktywności były rejestrowane jako kontrola negatywna (z lub bez nieaktywnych telefonów komórkowych w ulu); Aktywność pszczół rejestrowano również za pomocą aktywnych telefonów komórkowych w ulu (patrz poniżej). Pięć zdrowych uli (typu Dadant-Blatt lub szwajcarski Bürki) monitorowano pod kątem dźwięku podczas kilku nagrań wykonanych między lutym a czerwcem 2009 roku. Podczas poprzednich jesieni i zim pszczoły były leczone przeciwko roztoczom Varroa Varroa destructor kwasem mrówkowym i szczawiowym, zgodnie z zaleceniami innych (Charrière i in. 2004). Ule znajdowały się albo w szkole pszczelarskiej i pasiecznej miasta Lozanna (wysokość, 749 m), albo w drugim miejscu wykorzystywanym przez pszczelarzy na północ od miasta Morges (wysokość, 510 m; obie lokalizacje w Szwajcarii). Urządzenie rejestrujące składało się z dwukierunkowego mikrofonu kompaktowego (Olympus ME-31) o pasmie przenoszenia od 70 do 14 000 Hz podłączonego do rejestratora wokalnego (Olympus LS-10). Możliwe jest również zastosowanie mikrofonów dookólnych, takich jak ECM 3005 (Monacor) lub pojemnościowiec elektretowy 33-3013 (Radio Shack), jak opisano w innym miejscu (Ferrari et al. 2008; Rangel i Seeley 2008). Zarejestrowany sygnał został zdigitalizowany jako plik dźwiękowy w formacie pliku audio Waveform o szybkości 160 kb / s. Program komputerowy Adobe Audition 1.5 został wykorzystany do ręcznej analizy plików dźwiękowych oraz do generowania audiogramów (zwanych również sonogramami) i spektrogramów (oscylogramów), jak opisano w innym miejscu (Ferrari et al. 2008) .

W tym badaniu pilotażowym wykonano ponad 80 różnych nagrań dźwiękowych w pięciu różnych ulach w okresie testowym rozpoczynającym się na początku lutego i kończącym się w czerwcu 2009 r. Na obszarze geograficznym, na którym przeprowadzono eksperymenty, pszczoły zwykle zaczynają żerować w celu zebrania nektaru i pyłku na początku marca, w zależności od warunków pogodowych.

Dźwięki wydawane przez pszczoły miodne zostały zarejestrowane w dwóch konwencjonalnych modelach uli (szwajcarski Bürki i Dadant-Blatt), które znajdują się w Szwajcarii.

Eksperymentalny układ telefonu komórkowego

Dwa telefony komórkowe zostały losowo wybrane z czterech różnych aparatów o wartości adsorpcji energii właściwej (SAR) 0,271, 0,62, 0,81 lub 0,98 W / kg (tkanka) i roamingu GSM 900 MHz (Global System for Mobile communications, pierwotnie z Groupe Spécial Mobile). Suma dwóch losowych wartości SAR była zawsze poniżej maksymalnych górnych limitów 2 W/kg zalecanych w wytycznych Międzynarodowej Komisji Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym (I.C.N.I.R.P 1998). Losowo użyto czterech różnych kart modułu identyfikacji abonenta niezwiązanych z eksperymentatorem.

W przypadku kontroli negatywnych oba aparaty nie były obecne w ulu podczas rejestrowania naturalnych dźwięków tła wydawanych przez pszczoły. W przypadku niezakłóconych eksperymentów kontrolnych (eksperymentów „pozorowanych”) dwa telefony komórkowe zostały wyłączone lub utrzymane w trybie gotowości. Podstawowa konfiguracja eksperymentów jest schematycznie pokazana na rysunku 1.

Aby ustalić, czy nieaktywne telefony komórkowe zakłócają zachowanie pszczół, dwa telefony komórkowe zostały umieszczone w ulu w bliskim sąsiedztwie pszczół miodnych. W pierwszej serii eksperymentów (kontrola negatywna; n = 8), dwie nieaktywne (tryb „off”) telefony komórkowe zostały umieszczone w ulu na okres do 24 godzin. W drugiej serii eksperymentów (eksperymenty pozorowane, tryb „czuwania”; n = 10), dwie słuchawki telefonów komórkowych były trzymane w ulu w trybie czuwania, przez dłuższy czas (od 4 do 24 godzin). Jako pozytywne eksperymenty kontrolne, dwa telefony komórkowe zostały wykorzystane w aktywnym trybie komunikacji. Pierwszy telefon komórkowy został umieszczony w ulu i uzupełniony zestawem głośnomówiącym, którego mini mikrofon był trzymany przed aparatem radiowym utrzymywanym poza ulem (w odległości ≈60 cm, aby nie zakłócał nagrywania wykonywanego przez mikrofon w pobliżu pszczół) i stale odtwarzał program informacyjny France (wyjście małego głośnika radiowego, −18 ± 2 dB przy 1 cm). Umożliwia to wysłanie stałego sygnału z pierwszego do drugiego telefonu, w przeciwnym razie bez tego sygnału komunikacja zostanie automatycznie przerwana po pewnym czasie. Aby wygenerować komunikację telefonii komórkowej w pobliżu pszczół, pierwszy telefon komórkowy został uruchomiony, aby zadzwonić na drugi telefon komórkowy, który również został umieszczony w ulu. Łączność została nawiązana po sygnale dzwonka trwającym od 5 do 10 s. To drugie urządzenie zostało również uzupełnione zestawem głośnomówiącym. Suma wartości SAR dwóch telefonów komórkowych była zawsze poniżej zalecanego limitu 2 W/kg, jak wspomniano powyżej. Przeprowadzono kilka niezależnych eksperymentów (n = 12) z obecnością aktywnie komunikujących się telefonów komórkowych w ulu. Ustanowioną aktywną komunikację telefonii komórkowej można kontrolować w dowolnym momencie na dwa różne sposoby: poprzez bezpośrednie słyszenie komunikacji za pomocą zestawu głośnomówiącego z drugiego telefonu komórkowego lub kontrolowanie stanu funkcjonalnego komunikacji poprzez wywołanie – z trzeciego niezależnego telefonu – jednego z dwóch aktywnych telefonów komórkowych biorących udział w eksperymencie.

Dla każdego eksperymentu uzyskano lokalne parametry pogodowe (temperatura, wiatr, opady, ciśnienie atmosferyczne i czas nasłonecznienia) z Office Fédéral de Météorologie et de Climatologie (MétéoSuisse).

Wyniki

Eksperymenty kontrolne w tle

Analiza plików dźwiękowych wykazała podobne cechy i zdarzenia, które nie były zależne od modelu ula (ryc. 2). Ule niezakłócone przez aparaturę telefonii komórkowej wykazywały te same właściwości dźwiękowe, co wcześniej zgłaszane dla innych kolonii pszczół miodnych (patrz „Dyskusja„). Podstawowa częstotliwość występowania A. mellifera carnica mieściła się w zakresie od 450 do 500 Hz. Nieco mniejszą aktywność pszczół rejestrowano w nocy niż w ciągu dnia. Wiosną i wczesnym latem odnotowano większe natężenie dźwięku niż zimą, co prawdopodobnie odzwierciedla liczbę aktywnych pszczół obecnych w ulach.

Telefony komórkowe w trybie gotowości w ulu

Analiza różnych plików dźwiękowych wykazała, że pszczoły nie były niepokojone przez te nieaktywne lub rezerwowe telefony komórkowe, ponieważ nie zarejestrowano żadnych dramatycznych zmian w podstawowych wzorcach intensywności i częstotliwości dźwięków wytwarzanych w ulu (ryc. 2c, d), w porównaniu z eksperymentami w tle przeprowadzonymi bez żadnych telefonów komórkowych (ryc. 2a, b).

Telefony komórkowe aktywowane w ulu

Wynik typowego eksperymentu z nagrywaniem dźwięku pokazano na rysunku 3a. Telefony komórkowe w ulu były początkowo utrzymywane przez pewien czas (około 25 minut) w trybie gotowości, a następnie przełączane w aktywny tryb komunikacji. Analiza dźwięku w ulu wykazała, że pszczoły początkowo pozostały spokojne po rozpoczęciu trybu komunikacji, ale zaczęły wytwarzać dźwięki o wyższej częstotliwości i amplitudzie po około 30 minutach komunikacji słuchawek telefonów komórkowych. Po około 15 dodatkowych minutach komunikacja słuchawki telefonu komórkowego została przerwana. Pszczoły powróciły do spokojnego stanu po 2 do 3 minutach, ponieważ częstotliwość i intensywność w ulu powróciły do podstawowych wartości zarejestrowanych na początku eksperymentu. Negatywne przebiegi kontrolne wykazały, że samo radio nie wywoływało żadnych zmian w zachowaniu pszczół przy dezaktywowanych telefonach komórkowych.

Aby ocenić, ile czasu pszczoły będą potrzebowały na powrót do podstawowego stanu dźwięku po komunikacji przez telefon komórkowy, przeprowadzono eksperymenty, umieszczając w ulu aktywnie komunikujące się telefony komórkowe przez dłuższy czas do 20 godzin. Analiza dźwięku wykazała, że wartości dźwięku pszczół wzrosły zarówno w zakresie intensywności, jak i amplitudy w całym okresie eksperymentalnym, w porównaniu z wartościami tła przed rozpoczęciem komunikacji przez telefon komórkowy. W każdym z niezależnych eksperymentów zarówno natężenie dźwięku, jak i częstotliwość wzrosły o około 25 do 40 minut po rozpoczęciu komunikacji przez telefon komórkowy. Dwanaście godzin po zaprzestaniu komunikacji telefonicznej w ulu pszczoły nadal wytwarzały więcej dźwięku zarówno pod względem intensywności, jak i częstotliwości w porównaniu z początkowym trybem tła, co sugeruje, że zachowanie pszczół pozostawało zaburzone przez okres do 12 godzin po zakończeniu długotrwałej komunikacji telefonicznej. Przedstawiono analizę krótszego okresu czasu trwającego 3 minuty (rys. 3b).

Kiedy dźwięk wytwarzany przez pszczoły miodne w ulach zawierających aktywne telefony komórkowe został przeanalizowany bardziej szczegółowo, ustalono, że pszczoły wytwarzały tak zwane „rurociągi robotnicze” (ryc. 4a). Spektrogramy uzyskane w niniejszym badaniu ujawniły różne tryby rurociągów pracowniczych. Po pierwsze, bimodalne rury o częstotliwości podstawowej około 150–250 Hz i czasie trwania około 200 ± 51 ms (n = 60 rur) i 430 ± 103 ms (n = 30 rur) zostały zarejestrowane w całym eksperymencie obejmującym komunikację telefonów komórkowych w ulu. Harmoniczny charakter każdej piszczałki, w porównaniu z wynikami przedstawionymi gdzie indziej (Seeley i Tautz 2001), był również widoczny. Inny krótszy typ rurociągów roboczych, o częstotliwości podstawowej około 400–500 Hz i czasie trwania około 9 ± 2 ms (n = 50 rur), został również zarejestrowany jako przedłużona sekwencja impulsów trwających razem do 2 s (rys. 4b). Ten krótki sygnał rurowy wykazywał również cechy harmoniczne sięgające kilku tysięcy herców. Zarejestrowano również dwa inne rodzaje sygnałów; jednak rzadziej niż dwa sygnały opisane powyżej, silny sygnał harmoniczny o częstotliwości podstawowej 500 ± 50 Hz i trwający 75 ± 15 ms (rysunek 4c; n = 10) oraz sygnał o częstotliwości podstawowej około 2,250 ± 250 Hz i trwający 225 ± 50 ms (n = 10; Rysunek 4d). Analiza niektórych nagrań wykazała mieszankę wyżej wymienionych sygnałów (rys. 4e). Wszystkie te różne sygnały zostały zarejestrowane wyłącznie w ulach, które zostały poddane wpływowi aktywnie komunikujących się telefonów komórkowych, niezależnie od lokalizacji i pory roku, w której przeprowadzono eksperymenty. Co więcej, obserwacje rurociągów robotniczych były również niezależne od warunków pogodowych panujących podczas eksperymentów.

Dyskusja

Wyniki niniejszego badania pilotażowego wyraźnie pokazują, że obecność aktywnie komunikujących się telefonów komórkowych w bliskim sąsiedztwie pszczół miodnych miała dramatyczny wpływ, a mianowicie indukcję rurociągów pracowniczych, która była regularnie obserwowana około 25 do 40 minut po rozpoczęciu komunikacji przez telefon komórkowy. Obserwacja ta oznacza, że: (1) pszczoły miodne są wrażliwe na pulsujące pola elektromagnetyczne generowane przez telefony komórkowe i (2) w tych okolicznościach obserwowalne zmiany w zachowaniu pszczół nie są sztuczne, ale można udowodnić, że występują w sposób powtarzalny. Chociaż telefony komórkowe nie są obecne w bliskim sąsiedztwie pszczół miodnych w prawdziwym życiu, badanie to dostarcza elementów do ustanowienia dalszych eksperymentów z udziałem takich urządzeń umieszczonych w coraz większych odległościach od pszczół. Potencjalne konsekwencje tych obserwacji omówiono poniżej bardziej szczegółowo.

Uzasadnienie projektu eksperymentalnego

Wykorzystany projekt eksperymentalny został opracowany w celu umożliwienia pszczelarzom i naukowcom w terenie łatwego odtworzenia eksperymentów przy użyciu konwencjonalnych materiałów i przyjaznych dla użytkownika programów komputerowych. Pszczoły miodne zwykle nie żyją w bliskim sąsiedztwie pól elektromagnetycznych indukowanych przez telefony komórkowe w ulu. Jednakże warunki zastosowane w niniejszych doświadczeniach mają znaczenie biologiczne, ponieważ suma wartości SAR z dwóch telefonów komórkowych była zawsze poniżej maksymalnej wartości 2 W / kg zalecanej dla tej częstotliwości (I.C.N.I.R.P 1998). Wydaje się prawdopodobne, że podobny wpływ na pszczoły może wystąpić przy stosunkowo niskiej ekspozycji na dawkę przez dłuższy czas. W tym kontekście należy podkreślić, że pola elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej (RF-EMF) wzrosły w ciągu ostatnich 20 lat w Szwajcarii o rząd wielkości; średnia tygodniowa ekspozycja 0,13 mW/m² (83,8% wszystkich emitujących RF-EMF) zostało zgłoszonych (Frei et al. 2009). Ponieważ zarówno losowo odwiedzane lokalizacje zewnętrzne, jak i bliskość stacji bazowych telefonii komórkowej wykazały średnią ekspozycję RF-EMF wynoszącą 0,21 mW / m², eksperymenty z wykorzystaniem dwóch telefonów komórkowych w ulu zostały ostatecznie wybrane ze względów praktycznych. Eksperymenty opisane w tym artykule mogą zatem mieć zastosowanie wszędzie, ponieważ prawie wszystkie kraje na świecie są dziś łatwo objęte sieciami GSM (roaming GSM, mapy zasięgu).

Telefony komórkowe i indukowane rurociągi robotnicy pszczoły miodnej

Wiadomo, że pszczoły miodne posiadają kryształy magnetytu w komórkach tłuszczowych i że wykazują one remanencję magnetyczną (Gould et al. 1978; Keim i in. 2002). Te struktury magnetytowe są aktywnymi częściami systemu magnetorecepcji u pszczół miodnych (Hsu i Li 1994; Hsu i in. 2007). Co ważne, wykazano, że pszczoły miodne można wyszkolić, aby reagowały na bardzo małe zmiany w stałym lokalnym natężeniu pola geomagnetycznego (Walker i Bitterman 1989a). W tym badaniu anomalie magnetyczne tak niskie jak 26 nT (nanoTesla) były odpowiedzialne za zmiany w zachowaniu żerowania. Ponadto dołączone magnesy osłabiają rozróżnianie pola magnetycznego przez pszczoły miodne (Walker i Bitterman 1989b). W związku z tym należy ustalić, który minimalny poziom zmian lokalnych pulsujących pól elektromagnetycznych indukowanych przez telefony komórkowe i stacje bazowe może wywołać zmiany w zachowaniu pszczół, takie jak indukcja rur robotnic pszczoły miodnej pokazanych tutaj. Od kilkudziesięciu lat wiadomo, że rurociągi robotnicze kojarzą się z zakłóceniem ula przez np. intruzów czy wstrząsy (Wenner 1964). Ten ostatni autor nagrał dźwięki, które nazywano „rechotem” i „bippingiem”. Może to stanowić jedno z wyjaśnień dla obecnych obserwacji, zakładając, że telefony komórkowe wywoływały zakłócenia w ulu w podobny sposób (patrz rysunek 4).

Eksperymenty przedstawione w tym badaniu pilotażowym powinny być odtwarzane w ulach całkowicie chronionych lub nie z dodatkowymi miedzianymi lub aluminiowymi klatkami Faradaya. Można zatem uzyskać dodatkowe wskazówki dla hipotezy transdukcji ferromagnetycznej (Kirschvink i Gould 1981) oraz wiarygodny mechanizm wrażliwości pszczół miodnych na zlokalizowane anomalie elektromagnetyczne. Takie zmiany behawioralne nie mogą być analizowane tylko na poziomie behawioralnym za pomocą analizy dźwięku, ale także na poziomie molekularnym, badając profile ekspresji genów za pomocą mikromacierzy, jak to miało miejsce w przypadku inwazji pszczół miodnych roztoczami Varroa (Navajas et al. 2008) .

Chociaż rurociągi robotnicze mogą być związane z żerowaniem w niezakłóconych koloniach pszczół miodnych (Pratt i in. 1996), zwykle jest to sygnał, który jest wytwarzany na krótko przed startem roju (Seeley i Tautz 2001; Rangel i Seeley 2008). Rurociągi robotnicze w kolonii pszczół nie są częste, a gdy występują w kolonii, która nie jest w procesie roju, nie więcej niż dwie pszczoły są jednocześnie aktywne (Pratt i in. 1996). Indukcja rurociągów robotnic pszczół miodnych przez pola elektromagnetyczne telefonów komórkowych może mieć dramatyczne konsekwencje pod względem utraty kolonii z powodu nieoczekiwanego roju. Niniejsze badanie sugeruje, że aktywne telefony komórkowe w ulach zauważalnie indukują tempo rurociągów robotniczych. Nie zaobserwowano jednak dowodów na orurowanie królowej niosek (patrz Schneider i Lewis 2004).

W niniejszym badaniu nie rozpoczęto procesu roju po 20 godzinach ekspozycji na telefony komórkowe, mimo że zaobserwowano sygnał rurociągów. Należy zatem postawić hipotezę, że chociaż sygnał rurociągowy służy jako starter dla exodusu roju, inne modalności i / lub sygnały (np. Sygnały wstrząsania i buzz-run lub składniki chemiczne) mogą być wymagane w złożonym procesie roju (Rangel and Seeley 2008) . Szybkość „buzz-run” lub „Schwirrlauf” jest prawdopodobnie wymaganym kluczowym sygnałem, który pojawia się 15 minut przed masowym exodusem pszczół miodnych podczas procesu odchodzenia roju (Seeley i Tautz 2001; Rangel i Seeley 2008). Ponadto możliwe jest, że do całkowitego wywołania procesu roju wymagana jest dłuższa ekspozycja (>20 h) pszczół miodnych na aktywnie komunikujące się telefony komórkowe. Niedawno badanie sugerowało, że telefony komórkowe i wieże telefonii komórkowej w pobliżu uli zakłócają nawigację pszczół miodnych: w jednym eksperymencie stwierdzono, że gdy telefon komórkowy był trzymany w pobliżu ula, powodowało to upadek kolonii w ciągu 5 do 10 dni, a pszczoły robotnice nie wracały do domu, pozostawiając ule tylko z królowymi, jaja i niedojrzałe pszczoły związane z ulem (Sahib Pattazhy 2009). Aby zminimalizować szkody dla pszczół, postanowiono ograniczyć ich ciągłą ekspozycję na komunikację telefonii komórkowej do maksymalnie 20 godzin w niniejszym badaniu.

Dalsze potwierdzenie obecnych wyników i ich implikacji dotyczących bezpośredniej korelacji między nieregularnym zachowaniem pszczół miodnych a polami elektromagnetycznymi generowanymi przez telefony komórkowe uzasadniłoby jeszcze jedno wyjaśnienie „zniknięcia” kolonii pszczół na całym świecie. Zjawisko to odpowiada za 43% wszystkich strat pszczół, z wyjątkiem zimowania (39%), chorób roztoczy (15%) i pestycydów (3%), jak niedawno opisano w krajowym badaniu przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych (Bee Alert Technology 2007). Należy podjąć doświadczenia w celu ustalenia korelacji między czasem niezbędnym do rozpoczęcia rurociągów roboczych a natężeniem pól elektromagnetycznych obecnych w pobliżu ula. W przyszłych eksperymentach, w uzupełnieniu do niniejszego pierwotnego badania i w celu osiągnięcia bardziej „naturalnych” warunków, aparaty telefonii komórkowej powinny być umieszczone w różnych rosnących odległościach od uli. Należy również wykonać nagrania wideo pokazujące modyfikacje zachowania pszczół w ulu.

Źródło